Add parallel Print Page Options

11 “Sadtong nahauna nga tuig sang paghari ni Darius nga Medianhon, ako ang nagbulig kag nagpangapin kay Micael.

Ang mga Hari sa Bagatnan kag sa Aminhan

“Karon, isugid ko na sa imo ang kamatuoran: May tatlo pa ka hari nga magahari sa Persia. Ang ikaapat nga hari nga magasunod sa ila nga tatlo mas manggaranon pa sang sa ila. Paagi sa iya manggad, mangin gamhanan siya, kag pagasulsulan niya ang iban nga mga ginharian nga magpakig-away kontra sa ginharian sang Grecia. Pagkatapos may isa ka gamhanan nga hari nga magaabot. Madamo nga mga nasyon ang iya pagasakupon, kag himuon niya ang gusto niya himuon. Kon maggamhanan na gid siya, maguba ang iya ginharian kag mabahin sa apat ka direksyon sang kalibutan, pero indi ang iya mga kaliwat ang magahari. Ang magabulos nga mga hari indi makadumala nga pareho sang iya pagdumala. Kuhaon matuod ang iya ginharian kag ihatag sa iban, indi sa iya mga kaliwat.

“Ang hari sa bagatnan[a] mangin gamhanan. Pero ang isa sa iya mga heneral mangin mas gamhanan sang sa iya. Kag sa ulihi magahari man ini nga heneral kag mangin gamhanan ang iya nga ginharian. Pagkaligad sang pila ka tuig, magadampiganay ining duha ka ginharian. Tungod kay ipaasawa sang hari sa bagatnan ang iya anak nga babayi sa hari sa aminhan.[b] Pero indi magdugay ang gahom sang babayi kag pati ang gahom sang hari sa aminhan. Kay sa sina nga tion, pagapatyon ang babayi kag ang iya bana kag bata,[c] pati ang mga nagaatipan sa iya.[d]

“Sa ulihi, ang utod sang babayi mangin hari sang ginharian sa bagatnan. Siya ang magabulos sa iya amay. Salakayon niya ang mga soldado sang hari sa aminhan kag sudlon ang napaderan nga banwa[e] sini. Magapakig-away siya sa ila kag magadaog siya. Dal-on niya pabalik sa Egipto ang mga imahen sang ila mga dios kag ang ila malahalon nga mga pagkabutang nga bulawan kag pilak. Sa sulod sang pila ka tuig, indi na siya magpakig-away sa hari sa aminhan. Pero sa ulihi salakayon siya sang hari sa aminhan, pero mapierdi ining hari sa aminhan kag magapauli sa iya lugar.

10 “Magatipon sang madamo nga mga soldado ang mga anak sang hari sa aminhan agod magpreparar sa pagpakig-away. Ang isa sa ila magasalakay nga daw sa baha nga indi mapunggan. Magasalakay siya hasta sa napaderan nga banwa sang hari sa bagatnan. 11 Kag tungod sa kaakig sang hari sa bagatnan, magapakig-away siya sa hari sa aminhan, kag pierdihon niya ang madamo nga mga soldado sini. 12 Tungod sang iya pagdaog, magapabugal siya kag madamo pa gid ang iya pamatyon, pero indi siya magapabilin nga madinalag-on. 13 Kay magatipon liwat ang hari sa aminhan sang mas madamo pa gid nga mga soldado sang sa una. Kag pagkaligad sang pila ka tuig, magasalakay siya liwat kaupod sang iya madamo kag armado gid nga mga soldado.

14 “Sa sina nga panahon, madamo ang magakontra sa hari sa bagatnan. Isa na sa magakontra amo ang mga kapareho mo nga mga Israelinhon nga mapintas. Himuon nila ini bilang katumanan sang palanan-awon, pero mapierdi sila. 15 Dayon salakayon sang hari sa aminhan ang isa ka napaderan nga banwa sang ginharian sa bagatnan. Kibunon nila ini kag sudlon. Wala gid sang may mahimo ang mga soldado sang ginharian sa bagatnan pati na ang ila pinakamaayo nga mga soldado, tungod kay indi nila masarangan ang kaaway. 16 Gani himuon sang hari sa aminhan ang bisan ano nga gusto niya nga himuon, kag wala gid sing may makapugong sa iya. Sakupon niya ang matahom nga duta sang Israel, kag magapasakop ini sing bug-os sa iya nga gahom.[f] 17 Determinado gid ang hari sa aminhan nga magsalakay sa ginharian sa bagatnan sa bug-os nga kusog sang iya ginharian. Pero magapakigdampig anay siya sa hari sa bagatnan paagi sa pagpaasawa sang iya anak sa hari, agod paagi sa iya anak malaglag ang ginharian sa bagatnan. Pero indi magakontra ang babayi sa ginharian sa bagatnan kag indi siya magaapin sa iya amay. 18 Gani ang mga banwa na lang anay nga malapit sa dagat ang salakayon sang hari sa aminhan, kag madamo sa ila ang iya sakupon. Pero pauntaton sang isa ka pangulo ang iya pagpakahuya sa iban, kag sa baylo siya mismo amo ang mahuy-an. 19 Gani magapauli siya sa napaderan nga mga banwa sang iya nasyon. Pero mapierdi siya, kag amo na ato ang iya katapusan.

20 “Ang magabulos sa iya nga hari magasugo sang isa ka opisyal nga magapuwersa sa mga tawo nga magbayad sang buhis para sa dugang nga manggad sang iya ginharian. Pero sa indi madugay mapatay ang ini nga hari, pero indi sa inaway ukon tungod nga may naakig sa iya.

21 “Ang magabulos sa iya nga hari isa ka tawo nga talamayon, kag wala kuntani sang kinamatarong sa paghari. Sa wala gid ginalaumi sang mga tawo, gulpi lang nga pagaagawon niya ang paggahom sa ginharian paagi sa daya. 22 Madamo nga mga kaaway nga mga soldado ang iya pagalaglagon, kag patyon niya pati ang pangulo nga pari.[g] 23 Magapakigdampig ang iban nga mga nasyon sa iya, pero sa ulihi dayaan niya sila. Mangin gamhanan siya bisan gamay lang ang iya ginharian. 24 Sa wala gid ginalaumi sang mga tawo, gulpi lang nga magasalakay siya sa mauswagon nga mga lugar sang isa ka probinsya. Himuon niya ang wala mahimo sadto sang iya mga katigulangan. Bahin-bahinon niya sa iya mga sumulunod ang mga butang nga maagaw niya sa inaway. Magaplano pa siya sa pagsalakay sa napaderan nga mga banwa, pero sa malip-ot lang nga tion.

25 “Kaupod sang madamo niya nga mga soldado, magapangisog siya sa pagpakig-away sa hari sa bagatnan. Pero magapakig-away sa iya ang hari sa bagatnan nga may madamo nga mga soldado nga armado gid. Mapierdi ang hari sa bagatnan tungod sa malaot nga padihot sang iya mga kaaway kontra sa iya. 26 Laglagon siya sang iya mismo mga tinawo. Gani mapierdi ang iya mga soldado kag madamo sa ila ang magakalamatay.

27 “Magaayuhay ining duha ka hari pero pareho sila nga magabutig kag magahunahuna sang malain kontra sa isa kag isa. Indi magmadinalag-on ang ila katuyuan kontra sa isa kag isa. Kag magapadayon ang ila pag-inaway tungod kay wala pa mag-abot ang katapusan sa natalana nga tion. 28 Magapauli ang hari sa aminhan sa iya lugar dala ang madamo nga mga pagkabutang nga nakuha niya sa inaway. Pero sa wala pa siya makapauli, hingabuton niya ang katawhan sang Dios kag ang ila relihiyon.[h] Pagkatapos sini, magapauli siya sa iya lugar.

29 “Sa natalana nga tion, salakayon niya liwat ang ginharian sa bagatnan, pero ang matabo sa sina nga tion indi na pareho sang natabo sang una. 30 Kay salakayon siya sang mga barko nga halin sa nakatundan. Kag tungod sa kahadlok, magaatras siya kag magapauli. Ipaupok niya ang iya kaakig sa katawhan sang Dios kag sa ila relihiyon, pero mangin maayo siya sa mga nagsikway sang ila relihiyon.[i]

31 “Suguon sang hari sa aminhan ang iya mga soldado sa pagdagta sang templo nga napalibutan sang mga pader. Pauntaton niya ang adlaw-adlaw nga paghalad kag ipabutang sa templo ang makangilil-ad nga butang nga mangin kabangdanan nga pabay-an ang templo. 32 Intuon niya ang mga nagsikway sang ila relihiyon sa paghimo sang mahigko nga mga butang. Pero magapangisog sa pagpamatok sa iya ang mga tawo nga nakakilala gid sa Dios.

33 “Ang mga nakaintiendi sang kamatuoran magatudlo sa madamo nga mga tawo, pero hingabuton sila sa sulod sang pila ka adlaw. Ang iban sa ila patyon sa espada ukon sunugon, kag ang iban bihagon ukon kuhaan sang mga pagkabutang. 34 Sa sina nga paghingabot sa ila, diutay lang ang magabulig sa ila, pero madamo nga mga tawo nga indi sinsero ang magaupod sa ila. 35 Hingabuton ang iban nga nakaintiendi sang kamatuoran agod mangin putli ukon matinlo ang ila kabuhi hasta mag-abot ang katapusan, nga magaabot sa natalana nga tion.

36 “Himuon sang hari sa aminhan ang bisan ano nga luyag niya himuon. Kabigon niya ang iya kaugalingon nga labaw sa tanan nga dios, kag pasipalahan niya ang Dios nga labaw sa tanan nga dios. Magamadinalag-on siya hasta sa tion nga ipakita sang Dios ang iya kaakig, tungod kay kinahanglan gid nga matabo ang mga butang nga gintalana sang Dios nga matabo. 37-38 Indi niya pagkilalahon ang mga dios sang iya mga katigulangan ukon ang dios nga ginapalangga sang mga babayi. Sa baylo, kabigon niya ang iya kaugalingon nga labaw sa ila tanan. Wala siya sing iban nga padunggan nga dios magluwas sa dios nga manugsalakay sang napaderan nga mga banwa. Padunggan niya ini nga dios nga indi gani kilala sang iya mga katigulangan. Halaran niya ini sang bulawan, pilak, malahalon nga mga bato, kag iban pa nga malahalon nga mga regalo. 39 Salakayon niya ang pinakamabakod nga mga banwa sa bulig sang sadto nga dios nga indi kilala sang iya mga katigulangan. Padunggan niya ang mga tawo nga maayo sa iya paagi sa pagpadumala sa ila sa madamo nga mga katawhan. Kag hatagan niya sila sang duta bilang balos sa ila.

40 “Pag-abot sang katapusan, magapakig-away ang hari sa bagatnan sa hari sa aminhan. Pero salakayon siya sang hari sa aminhan nga may mga karwahe kag mga manugkabayo kag madamo nga mga barko. Ini siya magasalakay nga daw sa baha sa madamo nga mga nasyon kag panglaglagon niya sila. 41 Salakayon niya pati ang matahom nga duta sang Israel, kag madamo nga mga tawo ang mapatay. Pero makapalagyo sa iya ang Edom, ang Moab, kag ang mga pangulo sang mga Ammonhon. 42 Madamo nga mga nasyon ang iya salakayon, isa na ang Egipto. 43 Mangin iya ang mga bulawan, mga pilak, kag ang tanan nga manggad sang Egipto. Sakupon man niya pati ang Libya kag ang Etiopia.[j] 44 Pero may mga balita halin sa sidlangan kag aminhan nga makapakulba sa iya. Gani magasalakay siya sa puwerte nga kaakig, kag madamo nga mga tawo ang iya pamatyon. 45 Magapatindog siya sang iya harianon nga tolda sa tunga-tunga sang dagat[k] kag sang matahom kag balaan nga bukid.[l] Pero sa ulihi mapatay siya nga wala gid sing may magabulig sa iya.”

Footnotes

  1. 11:5 ang hari sa bagatnan: siguro ang buot silingon, ang hari sang Egipto. Amo man halin sa bersikulo 6 hasta sa 40.
  2. 11:6 hari sa aminhan: siguro ang buot silingon, ang hari sang Syria. Amo man halin sa bersikulo 7 hasta sa 40.
  3. 11:6 bata: Amo ini sa iban nga dumaan nga mga teksto. Sa Hebreo, amay.
  4. 11:6 ang mga nagaatipan sa iya: ukon, ang mga nagasuporta sa iya.
  5. 11:7 napaderan nga banwa: ukon, mabakod nga depensa. Amo man sa bersikulo 10, 19, 38 kag 39.
  6. 11:16 magapasakop… gahom: ukon, may gahom siya sa paglaglag sini.
  7. 11:22 pangulo nga pari: sa literal, pangulo sang kasugtanan.
  8. 11:28 ang katawhan sang Dios kag ang ila relihiyon: sa literal, balaan nga kasugtanan.
  9. 11:30 nagsikway sang ila relihiyon: siguro ang buot silingon, ang mga malaot nga mga Israelinhon. Amo man sa bersikulo 32.
  10. 11:43 Etiopia: sa Hebreo, Cush.
  11. 11:45 dagat sang Mediteraneo.
  12. 11:45 matahom kag balaan nga bukid, sa diin nagatindog ang templo.

11 And in the first year of Darius(A) the Mede, I took my stand to support and protect him.)

The Kings of the South and the North

“Now then, I tell you the truth:(B) Three more kings will arise in Persia, and then a fourth, who will be far richer than all the others. When he has gained power by his wealth, he will stir up everyone against the kingdom of Greece.(C) Then a mighty king will arise, who will rule with great power and do as he pleases.(D) After he has arisen, his empire will be broken up and parceled out toward the four winds of heaven.(E) It will not go to his descendants, nor will it have the power he exercised, because his empire will be uprooted(F) and given to others.

“The king of the South will become strong, but one of his commanders will become even stronger than he and will rule his own kingdom with great power. After some years, they will become allies. The daughter of the king of the South will go to the king of the North to make an alliance, but she will not retain her power, and he and his power[a] will not last. In those days she will be betrayed, together with her royal escort and her father[b] and the one who supported her.

“One from her family line will arise to take her place. He will attack the forces of the king of the North(G) and enter his fortress; he will fight against them and be victorious. He will also seize their gods,(H) their metal images and their valuable articles of silver and gold and carry them off to Egypt.(I) For some years he will leave the king of the North alone. Then the king of the North will invade the realm of the king of the South but will retreat to his own country. 10 His sons will prepare for war and assemble a great army, which will sweep on like an irresistible flood(J) and carry the battle as far as his fortress.

11 “Then the king of the South will march out in a rage and fight against the king of the North, who will raise a large army, but it will be defeated.(K) 12 When the army is carried off, the king of the South will be filled with pride and will slaughter many thousands, yet he will not remain triumphant. 13 For the king of the North will muster another army, larger than the first; and after several years, he will advance with a huge army fully equipped.

14 “In those times many will rise against the king of the South. Those who are violent among your own people will rebel in fulfillment of the vision, but without success. 15 Then the king of the North will come and build up siege ramps(L) and will capture a fortified city. The forces of the South will be powerless to resist; even their best troops will not have the strength to stand. 16 The invader will do as he pleases;(M) no one will be able to stand against him.(N) He will establish himself in the Beautiful Land and will have the power to destroy it.(O) 17 He will determine to come with the might of his entire kingdom and will make an alliance with the king of the South. And he will give him a daughter in marriage in order to overthrow the kingdom, but his plans[c] will not succeed(P) or help him. 18 Then he will turn his attention to the coastlands(Q) and will take many of them, but a commander will put an end to his insolence and will turn his insolence back on him.(R) 19 After this, he will turn back toward the fortresses of his own country but will stumble and fall,(S) to be seen no more.(T)

20 “His successor will send out a tax collector to maintain the royal splendor.(U) In a few years, however, he will be destroyed, yet not in anger or in battle.

21 “He will be succeeded by a contemptible(V) person who has not been given the honor of royalty.(W) He will invade the kingdom when its people feel secure, and he will seize it through intrigue. 22 Then an overwhelming army will be swept away(X) before him; both it and a prince of the covenant will be destroyed.(Y) 23 After coming to an agreement with him, he will act deceitfully,(Z) and with only a few people he will rise to power. 24 When the richest provinces feel secure, he will invade them and will achieve what neither his fathers nor his forefathers did. He will distribute plunder, loot and wealth among his followers.(AA) He will plot the overthrow of fortresses—but only for a time.

25 “With a large army he will stir up his strength and courage against the king of the South. The king of the South will wage war with a large and very powerful army, but he will not be able to stand because of the plots devised against him. 26 Those who eat from the king’s provisions will try to destroy him; his army will be swept away, and many will fall in battle. 27 The two kings, with their hearts bent on evil,(AB) will sit at the same table and lie(AC) to each other, but to no avail, because an end will still come at the appointed time.(AD) 28 The king of the North will return to his own country with great wealth, but his heart will be set against the holy covenant. He will take action against it and then return to his own country.

29 “At the appointed time he will invade the South again, but this time the outcome will be different from what it was before. 30 Ships of the western coastlands(AE) will oppose him, and he will lose heart.(AF) Then he will turn back and vent his fury(AG) against the holy covenant. He will return and show favor to those who forsake the holy covenant.

31 “His armed forces will rise up to desecrate the temple fortress and will abolish the daily sacrifice.(AH) Then they will set up the abomination that causes desolation.(AI) 32 With flattery he will corrupt those who have violated the covenant, but the people who know their God will firmly resist(AJ) him.

33 “Those who are wise will instruct(AK) many, though for a time they will fall by the sword or be burned or captured or plundered.(AL) 34 When they fall, they will receive a little help, and many who are not sincere(AM) will join them. 35 Some of the wise will stumble, so that they may be refined,(AN) purified and made spotless until the time of the end, for it will still come at the appointed time.

The King Who Exalts Himself

36 “The king will do as he pleases. He will exalt and magnify himself(AO) above every god and will say unheard-of things(AP) against the God of gods.(AQ) He will be successful until the time of wrath(AR) is completed, for what has been determined must take place.(AS) 37 He will show no regard for the gods of his ancestors or for the one desired by women, nor will he regard any god, but will exalt himself above them all. 38 Instead of them, he will honor a god of fortresses; a god unknown to his ancestors he will honor with gold and silver, with precious stones and costly gifts. 39 He will attack the mightiest fortresses with the help of a foreign god and will greatly honor those who acknowledge him. He will make them rulers over many people and will distribute the land at a price.[d]

40 “At the time of the end the king of the South(AT) will engage him in battle, and the king of the North will storm(AU) out against him with chariots and cavalry and a great fleet of ships. He will invade many countries and sweep through them like a flood.(AV) 41 He will also invade the Beautiful Land.(AW) Many countries will fall, but Edom,(AX) Moab(AY) and the leaders of Ammon will be delivered from his hand. 42 He will extend his power over many countries; Egypt will not escape. 43 He will gain control of the treasures of gold and silver and all the riches of Egypt,(AZ) with the Libyans(BA) and Cushites[e] in submission. 44 But reports from the east and the north will alarm him, and he will set out in a great rage to destroy and annihilate many. 45 He will pitch his royal tents between the seas at[f] the beautiful holy mountain.(BB) Yet he will come to his end, and no one will help him.

Footnotes

  1. Daniel 11:6 Or offspring
  2. Daniel 11:6 Or child (see Vulgate and Syriac)
  3. Daniel 11:17 Or but she
  4. Daniel 11:39 Or land for a reward
  5. Daniel 11:43 That is, people from the upper Nile region
  6. Daniel 11:45 Or the sea and